Een kangoeroe zonder staart?

Weet u het nog? In 2006 werden de 400-jarige betrekkingen tussen Nederland en Australië uitgebreid herdacht met onder meer een bezoek van de toenmalige kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima. Schipper en ontdekkingsreiziger Willem Janszoon bereikte in 1606 met de Duyken de westkust van Australië en dit moment geldt vanuit Europees perspectief gezien als de officiële ontdekker van dit continent.

Maar nu is Australië in rep en roer. Waarom? In een zestiende-eeuws Portugees handschrift is tussen de sierlijk gekrulde letters een kleine tekening gevonden van wat lijkt op een kangoeroe (canguru in het Portugees). Het dier heeft alleen geen staart.

Het handschrift wordt gedateerd tussen 1580 en 1620 en daarmee kan het de Australische geschiedenis wel eens herschrijven. Het heeft ertoe geleid dat onderzoekers geloven dat afbeeldingen van het buideldier al circuleerden op het moment dat de Duyfken daar arriveerde. Zouden de Portugezen dus al eerder in Australië zijn geweest dan Willem Janszoon? Vandaar de commotie.
Het is bekend dat Portugal uiterst geheimzinnig deed over haar handelsroutes in deze periode. Wie de route kende, had immers ook de handel. Kaarten en andere geschriften waren dus uiterst geheim, maar verklaren ook dat de eventuele Portugese aanwezigheid daar niet erg bekend was.
Verschillende experts kwamen al met een verklaring. Een onderzoeker van het handschrift verklaarde dat een kangoeroe of een wallaby in een manuscript het bewijs is dat de kunstenaar ervan ofwel in Australië geweest is of dat rapporten en tekeningen van deze nieuwe wereld al beschikbaar waren in Portugal. Een historicus voerde mogelijk bewijs aan dat een Portugese maritieme expeditie de Australische kust in 1521-1522 al in kaart zou hebben gebracht, bijna een eeuw voor de Nederlandse landing. En een conservator van de National Library of Australia zei dat het dier op de afbeelding eruit ziet als een kangoeroe of een wallaby , maar dat dit alleen niet genoeg bewijs is om de Australische geschiedenisboeken te veranderen: ‘het kan een ander dier in Zuidoost-Azië zijn, zoals een hertensoort , waarvan sommige op hun achterpoten staan om zich te kunnen voeden met hoge takken'.

In een ander deel van het handschrift zijn twee mannelijke figuren verstrengeld in de letters van de tekst. Ze dragen tribale jurken, hebben naakte torso’s en bladerkronen op het hoofd. Daardoor worden ze door sommigen aangezien voor Aboriginals.
Hoe dan ook, het zal lastig worden om het echte bewijs te leveren dat de Portugezen de eerste Europeanen in Australië waren; niet alleen vanwege hun strikte geheimhouding, maar ook doordat veel historisch documenten  verloren gingen tijdens de aardbeving van Lissabon in 1755.

Het woord kangoeroe is afgeleid van gangurru wat in het Guugu Yimidhirr zwarte kangoeroe betekent. De naam is voor het eerst opgetekend op 4 augustus 1770 door luitenant James Cook aan de oever van de Endeavourrivier, niet ver van het huidige Cooktown, in het noordoosten van Australië. Het Guugu Yimidhirr is de taal die gesproken wordt door de oorspronkelijke bevolking van de streek.

Dit verhaal en daarmee de al dan niet in het Portugese handschrift afgebeelde kangoeroe krijgen vast nog een staartje. Maar misschien dan wel een echte staart.